แก่นต๋าตั๋วขวักออก เอาแก๋นบ่ากอกเข้ายัด
หมายความว่า ของตัวดีๆ เอาออกทิ้งกลับเอาของที่เลวกว่ามาใส่แทน เป็นคำเปรียบเปรยของคนที่เห็นของผู้อื่นดีกว่าของตนเอง เช่นนัยน์ตาของตนอยู่ดีๆ กลับควักทิ้งแล้วเอาเม็ดมะกอกมาใส่แทนลูกตา
กำบ่ดี บ่ดีแป๋งใส่ กำบ่ใหญ่ บ่ดีแป๋งเอา หมาสามตั๋วก็วายข้าว เฒ่าสามย่าก็วายครัว จุ๋มปลวกอยู่ยังนาว่าแสงข้าว เฒ่าอยู่ยังเฮือนว่าแสงเฮือน
หมายความว่า คำพูดเพียงเล็กน้อยเอาขยายให้ใหญ่โตทำให้ผู้อื่น ได้รับความเสียหาย สุนัขสามตัวเลี้ยงเอาไว้ก็เปลืองข้าว ผู้ชายมีเมียสามคนทำให้เสียสมบัติเพราะจะต้องแบ่งปันให้เมียทุกๆคนจอมปลวกที่อยู่ในนาข้าวก็ถือว่าเป็นมงคล คนแก่ๆ อยู่กับบ้านสั่งสอนลูกหลานให้ประพฤติดีก็เรียกว่าเป็นศรีเรือน
กำฟู่ของนักปราชญ์เหมือนดาบสองคม กำฟู่ของคนง่าวงมเหมือนลมปั๊ดยอดไม้
หมายความว่า คำพูดของผู้มีความรู้นั้นเปรียบเหมือนดาบสองคม เพราะรู้หลักการพูดสามารถโน้มน้าวจิตใจได้ง่าย ไม่เหมือนคำพูดคนโง่ ที่พูดอะไรออกมาก็ไม่มีสาระอะไร เปรียบเหมือนลมพัดผ่านยอดไม้เฉยๆ ไม่มีความหมายอะไร
กล๋องบ่ตี๋ เสียงดักจะกว๊าย เอามือขึ้นป๊าย เสียงดังเนืองนัน
หมายความว่า กลองที่เก็บไว้เฉยๆก็ไม่มีเสียง แต่ถ้าหากว่าเอามือขึ้นป้ายก็จะส่งเสียงดังกระหึ่มเปรียบเหมือนคนที่มีความรู้ แต่เมื่อไม่ได้นำความรู้นั้นไปใช้เป็นประโยชน์ ก็ย่อมจะไม่มีค่าอันใด แต่เมื่อนำความรู้นั้นออกมาใช้งานที่ตรงกับความรู้ก็จะก่อให้เกิดประโยชน์มากมาย
กิ่วปูกิ่วดอยผ่อหัน กิ่วคนไผผ่อบ่หัน
หมายความว่า คอดของภูเขานั้นเราสามารถมองเห็นได้แต่บุญวาสนาของคนเรานั้นไม่มีใครมามองเห็นได้
กำบ่ควรจ๋า ป๊อยมาฟู่ต้าน เป๋นดีรำคาญแต้ตั๊ก ขอวานดักเหีย หื้อเย็นเงียบพักปอมีหว่างอั้น ใจ๋ดี
หมายความว่า คำที่ไม่ควรพูดก็นำมาพูด มันช่างน่ารำคาญเหลือเกิน หยุดเงียบก่อนให้อารมณ์ดีเสียก่อนแล้วค่อยมาพูดกันใหม่
กำติเตี๋ยนสำเนียงจ๋มส้าม ย่อมจะมีมากู้ทิศ
หมายความว่า คำติเตียนนินทานั้น ย่อมจะมีมาทั่วทุกสารทิศ
ก๋ำขี้ดีกว่าก๋ำตด
หมายความว่า โอกาสที่จะมาถึงนั้น แม้ว่าจะได้เล็กๆ น้อยๆ ก้ต้องคว้าเอาไว้ก่อน อย่าไปมัวรอของที่คิดว่าจะมีค่ามากกว่าทีหลัง เข้าทำนองสิบเบี้ยใกล้มือต้องรีบถือเอาไว้ก่อน
กิ๋นได้เอาไว้ในไห กิ๋นบ่ได้เอาไว้ในใจ๋
หมายความว่า ของที่รับประทานได้เอาเก็บไว้ในไห ของที่รับประทานไม่ได้เอาเก็บไว้ในใจ หมายความว่าของที่ควรจะเป็นอาหารนั้นควรเก็บเอาไว้ในไห คือเก็บเอาไว้รับประทาน ส่วนของที่รับประทานไม่ได้ ซึ่งเป้นคำพูดยกย่อง ติฉินนินทานั้น ควรจะเก็บเอาไว้ในใจ
กิ๋นตานหยาดน้ำ ทำบุญหลวงหลาย จักได้สบาย เกิดสุขปายหน้า
หมายความว่า ทำบุญไว้มากๆ ย่อมจะได้รับผลบุญตอบสนองในภาวะชาติหน้า
เก้าเหลี้ยมสิบเหลี้ยม บ่เต้าเหลี้ยมใบคา เก้าหนาสิบหนา บ่เต้าหนาความฮู้
หมายความว่า เก้าแหลมสิบแหลมยังไม่แหลมเท่ายอดหญ้าคา เก้าหนาสิบหนาไม่เท่ากับหนาความรู้
กำจ่มกำด่านั้นเป๋น กำดี ถ้าฟังบ่ถี่มันตึงบ่ม่วนหู
หมายความว่า คำสั่งสอนของคนแก่นั้นย่อมจะเป็นคำดี ถ้าหากฟังแล้วไม่ไตร่ตรองก็ย่อมจะไม่ชอบถ้าหากว่าไตร่ตรองแล้วก็จะรู้ว่านั่นคือคำสั่งสอนที่แนะนำให้ประพฤติดี
ข้าวลีบมันตึงบ่งอก
หมายความว่า เมล็ดข้าวลีบนั้นย่อมจะไม่มีทางที่จะงอกขึ้เป็นกล้าขึ้นมาได้ เช่นเดียวกับคนที่ไม่มีความรู้และวิชาการย่อมจะหาความเจริญได้ยาก
ข้ามน้ำหลายต้า หม่าข้าวหลายเมือง
หมายความว่ารู้จักคนทั่วๆไป เคยพึ่งพาอาศัยต่อกัน ครั้นเราไปตกอยู่ในบ้านเมืองนั้นๆ ก็ยังจะได้อาศัยเป็นที่พึ่งในยามที่พลัดบ้านหลงเมืองไปก็ได้
ของหล้างได้ แหนมว่าอยู่ปล๋ายไม้ ก็หยัวะหยวาดลงใส่ ของบ่หล้างได้ แหนมว่าเอาใส่ถงสะปายแง้น ก็หลัวะหลูดลงจากบ่า
หมายความว่า ของที่จักได้เป็นเจ้าของนั้นแม้ว่าจะอยู่สูงบนยอดไม้ ก็ยังตกลงมาหา และของที่ไม่ได้เป็นเจ้าของนั้น แม้ว่าจะเอาใส่ถุงสะพายบ่าไว้ ก็ยังหลุดตกเสียหายไปได้
