แรงบันดาลใจในการทำเรื่องนี้
ข้าพเจ้าเป็นคนเชียงใหม่โดยกำเนิด ทำให้รักการแสดงศิลปวัฒนธรรม ประเพณีในแบบล้านนาและอีกอย่างที่ข้าพเจ้าไม่เคยลืมคือ การพูดคำเมือง(อู้กำเมือง) ทุกครั้งที่ได้ฟังเพลงล้านนาไทยของวงไม้เมืองซึ่งมีเนื้อร้องว่า"บ่ดีอายตี้เป๋นคนเมืองสืบสานงานศิลป์ลือเลื่อง อู้ภาษากำเมืองเลืองล้ำล้านนาไทย"จะทำให้คิดถึงสิ่งที่บ่งบอกความเป็นเชียงใหม่ซึ่งในทุกวันนี้นับวันจะเลือนหายไปตามกาลเวลา เนื่องจากถูกวัฒนธรรมจากประเทศอื่นกลัดกลืนไปหมด ดังนั้นข้าพเจ้าจึงอยากทำบล็อคที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับคำพูดคำเปรียบเปรย หลักคำสอนต่างๆ ที่จะทำให้มนุษย์รู้จักกระทำในสิ่งดีละเว้นสิ่งชั่ว คำพูดของผู้ชายที่มาจีบสตรีสมัยก่อน (บ่าวจีบสาว) และสุดท้ายคือการยอดม้วนคำพูด (กำอู้) ซึ่งท่านจะได้ติดตามในเวลาต่อไป แต่ในวันนี้ขอนำเสนอคำคมที่เป็นการเปรียบเปรยเปรียบเทียบต่างๆ ดังนี้
กบใกล้ปากงู หนูใกล้บอกไม้ จิ๊นเน่าใกล้ดังแมว
หมายความว่า กบอยุ่ใกล้งู หนูอยู่ใกล้กระบอกไม้ไผ่ เนื้อเน่าอยู่ใกล้จมูกแมว เป็นของที่อยู่ใกล้กันไม่ได้ความหมายคล้ายๆกับภาษิตของภาคกลางที่ว่า น้ำตาลใกล้มด
กลั๋วล้ำจ้างต๋าย อายล้ำจ้างต้าว
หมายความว่า กลัวมากเกินไปก็จะพาลตายเอาง่ายๆหรือเกิดความอายมากๆก็จะทำให้สะดุดล้มลงเป้นคำสั่งสอนสำหรับคนที่ไม่มีความกล้าหรือคนที่ขลาดกลัวไม่มีการตัดสินใจที่แน่นอน
กันใคร่เย็นหื้ออาบน้ำวังหิน กันอยากใคร่หื้อมีทรัพย์สินหื้อหมั่นก๊า กันอยากใคร่ขึ้นสวรรค์จั๊นฟ้าหื้อหมั่นกิ๋นหมั่นตาน
หมายความว่า อยากจะเย้นให้อาบน้ำวังหิน อยากมีทรัพย์สินให้หมั่นค้าขาย หากว่าอยากจะขึ้นสวรรค์ให้สร้างบุญกุศล
ก้มหน้าหื้อผ่อดินเมือง จักรุ่งเรืองไปวันตางหน้า
หมายความว่า ให้ก้มหน้าดูผืนดิน เพราะวันหน้าอาจจะได้รับความเจริญรุ่งเรือง หมายความว่าให้มีความเจียมตน ขยันขันแข็งประกอบสัมมาชีพเพราะวันข้างหน้าอาจจะร่ำรวยขึ้นมา
กันมีเงินคำหื้อหมั่นกึ๊ดสร้าง กันอยากจะใคร่ฮื้อเปิ้นอวดอ้าง หื้อหมั่นกิ๋นหมั่นตาน
หมายความว่า เมื่อมีเงินทองให้คิดก่อร่างสร้างตัว ถ้าอยากจะให้คนกล่าวขานถึงชื่อเสียง ก็ให้หมั่นทำบุญ
กันน้ำบ่หนา ปู๋ปลาบ่ข้อน กิ๋นแกงบอน มันจ้างคันนอกลิ้น
หมายความว่า หากว่าน้ำไม่มีปูปลาก็ไม่มาอาศัย เปรียบเหมือนคนที่ไม่มีเงินย่อมจะหาบริวารพวกพ้องไม่ได้ รับประทานแกงบอนมันย่อมรู้สึกคันนอกลิ้น เป็นคำตำหนิคนที่ชอบพูดนินทาคนอื่น เป็นคนปากบอนชอบเอาเรื่องคนอื่นมาพูด
ก้นหม้อบ่ฮ้อน บ่เป๋นแต่ไห มันเป๋นแต่ไฟ บ่ใจ้กับหม้อ
หมายความว่า หม้อที่เอามาตั้งบนเตาไฟไม่ร้อน ไม่ใช่เป็นเพราะหม้อหากแต่เป็นเพราะไฟไม่แรงเหมือนกับคนที่ทำความผิดเพราะรู้เท่าไม่ถึงการณ์ จะไปโทษคนที่ทำผิดไม่ได้ จะต้องหาสาเหตุของการที่ทำผิดเสียก่อนว่า สาเหตุนั้นมาจากอะไร
กันว่าจะมัด บ่ต้องมัดด้วยป๋อ กำปากกำคอมัดกั๋นก่อได้
หมายความว่า หากว่าจะมัดไม่ต้องมัดด้วยเชือก คำพูดนั่นแหละเอามัดจิตใจกัน
เกิดเป๋นมนุษย์ สัตว์โลกโลก๋า หากว่าจ๊ะรา โฮยแฮงแก่เฒ่า เป๋นธรรมดาบ่ว่าข้าเจ้าเหมือนกั๋นสัตว์คน ใหญ่น้อย
หมายความว่ารรพสัตว์ที่เกิดมาในโลกนี้ย่อมจะมีความชราแก่เฒ่าเป็นธรรมดา ไม่ว่าจะเป็นข้าทาสเจ้าขุนมูลนายและสัตว์ใหญ่น้อยโดยทั่วไป ก็ย่อมจะหนีความชราไปไม่พ้น
กิ๋นง่ายจ่ายอ่วย มักเป๋นคนตุ๊กข์ กิ๋นจิ๊กิ๋นจำ หมั่นฮิมหมั่นฮอม มักจะเป๋นคนมี
หมายความว่า ใช้จ่ายสุรุ่ยสุร่ายไม่รู้จักประหยัด มักจะอับจนกลายเป็นคนยากเข็ญ ใช้จ่ายอย่างประหยัด รู้จักมัธยัสถ์เก็บออม ก็จะได้รับความสุขสบายเมื่อภายหลัง
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น